امام مهدی در احادیث شیعه و سنی

شناخت دین بر دو پایه استوار است. عقل و نقل

عقل؛ عقل بشر محدود است و کلیات را درک می کند و پاسخگوی بسیاری از سوال های انسان نیست. به عنوان مثال: عقل به ما می گوید به صورتی باید از نعمت دهنده تشکر کرد ولی چگونگی این شکر گذاری را بیان نمی کند.

نقل؛ نقل از قران و سنت تشکیل شده است. قران مانند قانون اساسی است و بیان امور جزیی را به سنت واگذار کرده است. مثال: در قران وجوب نماز و اینکه نماز انسان را از بدی و زشتی ها باز می دارد، امده است[1] ولی چگونه انجام دادن و تعداد رکعت های ان را سنت و احادیث پیشوایان معصوم بیان می کند. در نتیجه سنت در میان منابع ما نقش ویژه ای دارد. حالا ببینیم مهدویت چقدر و چگونه در ان بیان شده است.

با نگاهی کلی به احادیث می بینیم بیش از پنجاه نفر از صحابه روایات مربوط به امام مهدی رحمه الله را از رسول گرامی صلی الله علیه و اله و سلم نقل کرده اند. برخی از محققان 1941 روایت را بدون تکرار از پیشوایان معصوم در مورد مهدویت جمع اوری کرده اند که 560 حدیث ان از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) نقل شده است.[2] کتاب های زیادی قبل و بعد از ولادت امام مهدی رحمه الله در مورد ایشان نوشته شده است. گروهی از عالمان شیعی و سنی بنابر کثرت روایات قایل به تواتر این اخبار در مورد امدن امام مهدی رحمه الله شده اند. محمد بن حسین ابری شافعی (363ق) در کتاب مناقب شافعی می گوید: اخبار بشارت رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم به امدن (مهدی) به دلیل کثرت مخبران و راویان به حد تواتر رسیده است.[3]

روایات نقل شده در مورد امام مهدی رحمه الله را می توان به چهار گروه تقسیم کرد.

روایات تفسیری: روایاتی که در ذیل ایاتی از قران نقل شده و ان ها را بر مهدویت تطبیق کرده اند.

روایات اخباری: احادیثی که از اینده خبر می دهند مانند: وقوع غیبت، علایم ظهور، دوران حکومت.

روایات تبیینی: روایاتی که بیان کننده دلایل غیبت، اهمیت انتظار، وظایف منتظران و... هستند.

روایات تاریخی: احادیثی که نسب و ولادت و معجزات امام مهدی رحمه الله را مطرح می کنند.

از نگاهی دیگر احادیث مربوط به مهدویت به دو دسته تقسیم می شوند احادیث عام- احادیث خاص

1. احادیث عام: روایاتی که موضوعاتشان بیان جانشینی رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم است مانند: حدیث ثقلین- حدیث دوازده خلیفه و حدیث؛ هر کس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد، مرگش جاهلی است.[4]

که به یک مورد به طور اختصار پرداخته می شود:

بیان حدیث ثقلین

حدود 34 نفر از صحابه پیامبر گرامی اسلام و بسیاری از بزرگان شیعه و سنی مانند: مسلم، ترمذی و احمد بن حنبل این حدیث را نقل کرده اند.[5] مضمون و ترجمه این حدیث شریف:

پیامبر اکرم در اخرین روزهای زندگانی خود در جمع مسلمانان فرمودند: (من دو چیز گرانبها در میان شما به امانت می گذارم، اگر از این دو پیروی کنید، بعد از من هرگز گمراه نخواهید شد. یکی از این دو مهم تر از دیگری است. اولی کتاب خدا که ریسمانی متصل از اسمان به زمین است و دومی عترت و اهل بیتم این دو از هم جدا نمی شوند تا اینکه در کنار حوض کوثر بر من وارد خواهند شد. پس بنگرید با این دو چگونه برخورد کنید.)

مراد از اهل بیت چه کسانی هستند؟ بنابر گفتار عالمان شیعی و سنی مراد از اهل بیت حضرت علی و فاطمه و فرزندان انان می باشند که پیامبر اسلام در جاهای مختلف انان را به عنوان اهل بیت خود معرفی کردند.[6]

امام مهدی رحمه الله و حدیث ثقلین: هم اکنون قران کریم بدون هیچ گونه تحریفی در میان ما است، اما از اهل بیت، هم اکنون چه کسی در کنار قران است تا مسلمانان با پیروی از این دو چیز گرانبها هرگز دچار گمراهی و انحراف نشوند؟ عالمان شیعی و اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم نقل کرده اند که فرمودند: مهدی از عترت و اهل بیت من و از فرزندان فاطمه است.[7]

در نتیجه هم اکنون امام مهدی رحمه الله مصداق این حجت و عدل قران می باشد و پیروی از او بر ما لازم است.

2. احادیث خاص: مراد از ان، احادیثی است که در مورد مهدویت وارد شده است.

در این زمینه بسیاری از مسایل مورد اتفاق شیعه و اهل سنت است به صورتی که اگر (مهدی) با ویژگی های مطرح شده در روایات، از کنار کعبه، خانه خدا قیام خود را اغاز کند، تمامی مسلمانان اعتراف به امدن او می کنند. در این نوشتار به بیان برخی از عرصه های مشترک میان شیعه و سنی در مورد امام مهدی رحمه الله می پردازیم. بیان موارد مشترک:

اصل مهدویت؛ در روایات فریقین در حد تواتر امده است در اخرالزمان شخصی به نام (مهدی) از فرزندان پیامبر قیام خواهد کرد. ابن حجر عسقلانی می گوید: اخبار به حد تواتر دلالت دارد بر اینکه (مهدی) از این امت است.[8]

وجوب اعتقاد به مهدی؛ یکی از واجبات مهم در دین اسلام اعتقاد به امدن (مهدی) است به صورتی که منکر خروج او کافر معرفی شده است. جابر بن عبدالله از پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم نقل می کند: (کسی که منکر خروج مهدی رحمه الله باشد، به انچه بر محمد صلی الله علیه و اله و سلم نازل شده، کافر گردیده است).[9]

جهانی بودن دعوت و حکومت او؛ بر این مساله ایات قران نیز دلالت دارد.[10]

عدالت گستری امام مهدی رحمه الله؛ فراگیری عدل و داد در بسیاری از روایات مربوط به حضرت بیان شده است. ابوسعید خدری از پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله و سلم نقل می کند؛ مهدی از من است. او زمین را از عدل و داد پر می کند همان گونه که از ظلم و جور پر شده است.[11]

هم نام پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) بودن مهدی رحمه الله و بیعت میان رکن و مقام در اغاز قیام او و نزول عیسی بن مریم علیه السلام در زمان امام مهدی رحمه الله و اقتدا کردن به او در نماز و خسف بیداء و فراوانی نعمت در زمان او و مشخصات ظاهری امام و از فرزندان فاطمه بودن مهدی رحمه الله و... از موارد دیگر مشترک میان شیعه و اهل سنت است. تنها فرق میان علمای شیعه و سنی در مهدی نوعی و شخصی است. شیعیان معتقدند امام مهدی رحمه الله فرزند امام حسن عسکری علیه السلام و امام دوازدهم می باشد و هم اکنون زنده است و از عمر او بیش از هزار سال می گذرد ولی اهل سنت اعتقاد به مهدی نوعی دارند یعنی (مهدی) با این ویژگی ها در اخرالزمان خروج و عدل و داد را در سراسر زمین پیاده خواهد کرد.[12]

پی نوشت ها:

[1]- نساء/103- عنکبوت/45.

[2]- به معجم احادیث امام المهدی مراجعه شود.

[3]- التذکره، ج1، ص701.

[4]- صحیح بخاری، ج5، ص13- صحیح مسلم، ج6، ص21.

[5]- صحیح مسلم، ج4، ش2408- سنن ترمذی، ج5، ش1788- عبقات الانوار، ج2، ص824.

[6]- الدر المنثور، ج6، ص606- سنن ترمذی، ج5، ص352- صواعق المحرقه، باب9، ص121.

[7]- عقدالدرر، ص35- الحاوی للفتاوی، ج2، ص85- مسند احمد، ج1، ص376- کمال الدین، ج1، ص287.

[8]- فتح الباری، ج5، ص362.

[9]- الحاوی للفتاوی، ج2، ص83.

[10]- توبه/33- صف/9- فتح/28- نور/55- انبیاء/105.

[11]- سنن ابی داوود، ج4، ص107 ص4285.

[12] .ر ک ، امام مهدی در احادیث شیعه و سنی، جمعی از نویسندگان .

منبع: مجله  امان  فروردین و اریبهشت 1387 ، شماره 10، نویسنده : سید حسن زمانی